Η ΕΕ επαναφέρει το μεταναστευτικό στην ημερήσια διάταξη
Το μεταναστευτικό, ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα ζητήματα μεταξύ των μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), θα τεθεί επί τάπητος στη Σύνοδο Κορυφής των ηγετών της ΕΕ στις 9 και 10 Φεβρουαρίου, μετά από ένα μεγάλο διάλειμμα.
Η παράτυπη μετανάστευση, η οποία είχε βγει από την ατζέντα για μεγάλο χρονικό διάστημα λόγω της πανδημίας από τον κορονοϊό και του πολέμου στην Ουκρανία, επανέρχεται στην ατζέντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), με τους ηγέτες των χωρών της ΕΕ να το θέτουν προς συζήτηση κατά τη Σύνοδο των Βρυξελλών στις 9 και 10 Φεβρουαρίου.
Το ζήτημα της αντιμετώπισης του μεταναστευτικού προβλήματος είναι μια από τις σοβαρότερες διαφωνίες που αντιμετωπίζει η Ένωση τα τελευταία χρόνια.
Ο αριθμός των παράτυπων μεταναστών που φθάνουν από την Αφρική και την Ασία αυξήθηκε πρόσφατα στην ΕΕ, η οποία έχει εκτεθεί σε διάφορα μεταναστευτικά κύματα μετά τον πόλεμο στη Συρία, την επιστροφή των Ταλιμπάν στην εξουσία στο Αφγανιστάν και την επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Frontex, του οργανισμού προστασίας των συνόρων της ΕΕ, ο αριθμός των παράτυπων μεταναστών που φθάνουν στις χώρες της ΕΕ από το 2016 έφθασε πέρυσι στο υψηλότερο επίπεδο. Το 2022, 330 χιλιάδες παράτυποι μετανάστες εισήλθαν στην ΕΕ. Ο αριθμός αυτός αντιπροσωπεύει αύξηση 64% σε σύγκριση με το 2021.
Η αύξηση αυτή επικεντρώνεται ιδιαίτερα στα Δυτικά Βαλκάνια και στη διαδρομή της Κεντρικής Μεσογείου. Οι εισερχόμενοι στην ΕΕ μέσω της οδού των Δυτικών Βαλκανίων αντιπροσωπεύουν περίπου το ήμισυ του συνολικού αριθμού. Οι περισσότεροι Σύριοι, Αφγανοί και Τυνήσιοι εισέρχονται στην ΕΕ μέσω της οδού των Δυτικών Βαλκανίων, ενώ η Αίγυπτος, το Μπαγκλαντές, η Τυνησία και οι Σύριοι εισέρχονται στην ΕΕ μέσω της οδού της Κεντρικής Μεσογείου. Αυξάνεται επίσης ο αριθμός των ατόμων που έρχονται στην ΕΕ από χώρες όπως το Πακιστάν, η Ινδία, το Μπουρούντι, η Κούβα και η Νιγηρία.
Επιπλέον, υπάρχουν σήμερα περίπου 4 εκατομμύρια Ουκρανοί υπό καθεστώς προσωρινής προστασίας στην ΕΕ, μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Το 2015 και το 2016, η παράτυπη μετανάστευση προκάλεσε μείζονα κρίση στην ΕΕ και αποτελεί ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα ζητήματα μεταξύ των κρατών μελών της Ένωσης, κυρίως επειδή ορισμένα κράτη μέλη έχουν πολύ διαφορετικές προσεγγίσεις για το μεταναστευτικό, με τις διαφορές των χωρών του Νότου, που είναι χώρες υποδοχής, με τις χώρες του Βορρά που είναι μακριά από το πρόβλημα.
Για το λόγο αυτό, δεν έχει επιτευχθεί μέχρι στιγμής συναίνεση σχετικά με τη συμφωνία για τη μετανάστευση και το άσυλο που πρότεινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Σεπτέμβριο του 2020. Η Επιτροπή επιθυμεί να σημειώσει ταχεία πρόοδο όσον αφορά τη συμφωνία αυτή στη Σύνοδο Κορυφής των ηγετών της ΕΕ στις 9-10 Φεβρουαρίου.
Η Επιτροπή, το όργανο της ΕΕ που είναι αρμόδιο για τη διαχείριση της παράτυπης μετανάστευσης, επιθυμεί να σημειώσει πρόοδο, στον τομέα της μετανάστευσης, βραχυπρόθεσμα σε 4 τομείς.
Αυτές είναι η ενίσχυση των εξωτερικών συνόρων, η επιτάχυνση της επιστροφής όσων υποβάλλουν αίτηση ασύλου αλλά απορρίπτονται, η ρύθμιση και η αποτελεσματική αλληλεγγύη με τις χώρες στις οποίες υποβάλλονται αιτήσεις ασύλου και η συνεργασία με τρίτες χώρες για τις επιστροφές.
Μία από τις προτεραιότητες της ΕΕ για την καταπολέμηση της παράτυπης μετανάστευσης είναι η ενίσχυση των εξωτερικών συνόρων, δίνοντας έμφαση στον ρόλο της Frontex, τον οργανισμό προστασίας των συνόρων της ΕΕ.
Από αυτή την άποψη ξεχωρίζουν η αύξηση του προσωπικού και του εξοπλισμού της Frontex στα σύνορα και η αύξηση των κονδυλίων της ΕΕ για τα κράτη μέλη για την ενίσχυση των υποδομών στα σύνορα, η οποία έχει έρθει στο προσκήνιο κυρίως λόγω του γεγονότος ότι η Frontex κατηγορήθηκε πως συνέβαλε ακόμα και σε επαναπροώθηση μεταναστών.
Τα τουρκοβουλγαρικά σύνορα, έχουν γίνει προτεραιότητα για τα εξωτερικά σύνορα της Ένωσης, καθώς η συνεχιζόμενη πολιτική κρίση στην Βουλγαρία τα τελευταία δυο χρόνια, έχει δημιουργήσει κενά στη φύλαξη των συνόρων. Ο πρώην Πρωθυπουργός της Βουλγαρίας Μπόικο Μπορίσοφ, είχε καταφέρει να περιορίσει τις προσφυγικές-μεταναστευτικές ροές, σε συνεργασία με τις τουρκικές αρχές και ιδιαίτερα τον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Όμως με την πτώση της κυβέρνησης του οι ροές αυξήθηκαν. Στο πλαίσιο αυτό η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι ανοιχτή στο να συμμετάσχουν και άλλα κράτη μέλη στην ενίσχυση των συνόρων αυτών.
Ο Αυστριακός πρωθυπουργός Καρλ Νεχάμερ είχε ζητήσει από την ΕΕ να διαθέσει 2 δισεκατομμύρια ευρώ για την ενίσχυση των συνόρων Τουρκίας-Βουλγαρίας, ώστε να μειωθούν οι προσφυγικές-μεταναστευτικές ροές. Αυτές οι ροές ήταν και ο λόγος που η Αυστρία είχε ασκήσει βέτο στις αιτήσεις της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας να ενταχθούν στην ζώνη Σένγκεν, της περιοχής χωρίς βίζα.
Στον τομέα των εξωτερικών συνόρων, η ΕΕ επιθυμεί επίσης να παράσχει εξοπλισμό και εκπαιδευτική υποστήριξη στην Τυνησία, τη Λιβύη και την Αίγυπτο στη Μεσόγειο για την επιτήρηση των συνόρων στη θάλασσα και στην ξηρά, να στείλει συνοριοφύλακες της Frontex στη Σερβία, την Αλβανία, το Μαυροβούνιο και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη στα Δυτικά Βαλκάνια, να καταγράψει όλους τους παράτυπους μετανάστες στα σύνορα και να ξεκινήσει ενημερωτικές εκστρατείες, ιδίως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, για να αποθαρρύνει τους μετανάστες πριν φτάσουν στην ΕΕ.
Από την άλλη η Επιτροπή της ΕΕ θεωρεί ότι οι περισσότερες αιτήσεις ασύλου είναι «αβάσιμες» και ότι το ισχύον νομικό πλαίσιο επιβραδύνει τις διαδικασίες ασύλου και επιστροφής.
Ως εκ τούτου, σχεδιάζεται η ανάπτυξη μιας «επιταχυνόμενης διαδικασίας ασύλου» στα σύνορα. Έτσι, επιδιώκεται ο γρήγορος προσδιορισμός κριτηρίων όπως η κατάσταση ασφαλείας στη χώρα καταγωγής του προσώπου που θέλει να υποβάλει αίτηση ασύλου και η αιτιολόγηση της αίτησης ασύλου του προσώπου.
Επιπλέον, εάν ένας αιτών άσυλο απορριφθεί σε μια χώρα της ΕΕ, επιδιώκεται ότι οι άλλες χώρες της ΕΕ θα αναγνωρίσουν την απόρριψη αυτή στο σύστημα πληροφοριών Σένγκεν και έτσι το άτομο θα επιστρέψει γρήγορα στη χώρα του.
Στο πλαίσιο αυτό η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιθυμεί την από κοινού αναγνώριση από τις χώρες της ΕΕ ενός «καταλόγου ασφαλών χωρών» και ενός «καταλόγου ασφαλών χωρών προέλευσης».
Στο τραπέζι των συζητήσεων έχει πέσει, από παλιά, η ιδέα της δημιουργίας κέντρων υποδοχής εκτός των συνόρων της ΕΕ. Για παράδειγμα, συζητείται η πρόταση να δημιουργηθεί ένα κέντρο υποδοχής σε μια αφρικανική χώρα, να υποδέχεται και να επεξεργάζεται εκεί τις αιτήσεις ασύλου και να δέχεται τον αιτούντα στην ΕΕ ή να τον στέλνει πίσω στη χώρα του ανάλογα με το αποτέλεσμα. Με τη Δανία να φέρεται ότι αναζητά την υποστήριξη της πρότασης αυτής από άλλες χώρες της ΕΕ.
Στόχος της Επιτροπής της ΕΕ είναι να στηρίξει τα κράτη μέλη που δέχονται μεταναστευτικές πιέσεις μέσω επιχειρησιακής, χρηματοδοτικής στήριξης και στήριξης επανεγκατάστασης.
Με άλλα λόγια, ο στόχος είναι η αποστολή μεταναστών από τις παραμεθόριες χώρες, οι οποίες συχνά αποτελούν στόχο της παράνομης μετανάστευσης, σε άλλες χώρες της ΕΕ.
Χώρες όπως η Ελλάδα ή η Ιταλία θα ήθελαν να επιδείξουν «αλληλεγγύη» οι υπόλοιπες χώρες, μοιράζοντας το βάρος με τις χώρες που βρίσκονται βορειότερα, οι οποίες είναι οικονομικά ισχυρότερες, όπως η Ολλανδία, η Γερμανία και η Δανία.
Ωστόσο, υπάρχουν διαφορές εντός της ΕΕ σχετικά με τον τρόπο οργάνωσης αυτής της αλληλεγγύης. Είναι γνωστό ότι πολλές χώρες είναι απρόθυμες να δεχτούν περισσότερους μετανάστες.
Η Επιτροπή πιστεύει ότι οι «απρόθυμες χώρες επανεγκατάστασης» θα πρέπει να αυξήσουν την οικονομική τους συνεισφορά για τη στήριξη άλλων μελών της ΕΕ, εάν δεν είναι πρόθυμες να δεχθούν μετανάστες.
Επιπλέον η ΕΕ στοχεύει στην ενίσχυση της συνεργασίας με τις χώρες από τις οποίες προέρχονται οι παράτυποι μετανάστες, μειώνοντας έτσι τόσο τις αναχωρήσεις από τις χώρες προέλευσης όσο και την αύξηση των επιστροφών από την ΕΕ προς τις χώρες αυτές.
Για το σκοπό αυτό, προβλέπεται η δημιουργία κινήτρων, όπως η υποστήριξη της εκπαίδευσης και των επενδύσεων που θα δημιουργήσουν ευκαιρίες απασχόλησης στις χώρες προέλευσης, η αύξηση των κεφαλαίων για τις θεωρήσεις, το εμπόριο και τις επενδύσεις.
Χώρες όπως το Μπαγκλαντές, το Μαρόκο, η Αίγυπτος, η Τυνησία και η Νιγηρία συγκαταλέγονται στους «εταίρους» με τους οποίους η ΕΕ επιθυμεί να αυξήσει τη συνεργασία της.
Σημειώνεται επίσης ότι το 2023 θα δημιουργηθεί εταιρική σχέση κατά της εμπορίας ανθρώπων με την Τυνησία και την Αίγυπτο και θα αναπτυχθεί η υφιστάμενη εταιρική σχέση με το Μαρόκο, τον Νίγηρα και τα Δυτικά Βαλκάνια.
πηγή:ieidiseis